Πιο κάτω παρουσιάζονται μερικά από τα ενδιαφέροντα στοιχεία της μελέτης «Η περιοχή της Πύλας στην Αρχαιότητα»*:
Η περιοχή του χωριού Πύλα φαίνεται πως κατοικήθηκε από την Πρώιμη-Μέση Εποχή του Χαλκού (2400-1700 π. Χ.). Οικισμοί και νεκροταφεία αυτής της περιόδου πιθανόν να υπάρχουν στα νότια της Πύλας μέχρι και την ακτή. Οι κάτοικοι της περιοχής αυτής, όπως άλλωστε και άλλες περιοχές της ακτής, προσπαθούσαν να αναπτύξουν το θαλάσσιο εμπόριο.
Θέσεις οικισμών και νεκροταφείων της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (1700-1125 π.Χ.)ανέδειξαν ανασκαφικές εργασίες στα νότια της Πύλας, εκ των οποίων και η ανασκαφή του Τμήματος Αρχαιοτήτων που διενεργήθηκε από τον αρχαιολόγο Πορφύριο Δίκαιο. Αυτή η ανασκαφή έφερε στο φως λαξευτούς θαλαμοειδείς τάφους στο Βερκί, Κουκουφούθκια και Στενό. Αξίζει να σημειωθεί πως στους τάφους αυτούς υπήρχαν πλούσια ευρήματα αλλά και πως στην περιοχή Βερκί υπήρχε εκτός από νεκροταφείο και οικισμός.
Στο τέλος της Ύστερης Εποχής του Χαλκού και συγκεκριμένα γύρω στο 1230π.Χ. ιδρύεται οικισμός στον Κοκκινόκρεμο, ο οποίος εγκαταλείπεται γύρω στο 1190 π.Χ. Την ανασκαφή στον οικισμό ξεκίνησε ο Πορφύριος Δίκαιος και συνέχισε ο Βάσος Καραγιώργης. Ο τελευταίος μάλιστα, όπως αναφέρεται στη μελέτη, υποστηρίζει πως ο οικισμός κτίστηκε από πρόσφυγες από το Αιγαίο, που έφτασαν στην Κύπρο μετά την κατάρρευση των μυκηναϊκών αστικών κέντρων. Αυτοί αργότερα μετοίκησαν στο εσωτερικό του νησιού. Η παρουσία του συγκεκριμένου πληθυσμού στην περιοχή, σύμφωνα με τον Καραγιώργη, επιβεβαιώνεται από ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης, όπως μινωικά και μυκηναϊκά κεραμικά αντικείμενα.
Στον οικισμό του Κοκκινόκρεμου, η κατοικία εφάπτεται η μια της άλλης και ταυτόχρονα οι πίσω τους τοίχοι σχηματίζουν αμυντικό τείχος. Επιπρόσθετα, στον Κοκκινόκρεμο βρέθηκαν πολλά αντικείμενα, ανάμεσά τους δυο τάλαντα αργυρού και θησαυροί χρυσών και χάλκινων αντικειμένων. Το πλήθος των ευρημάτων συνδέεται με τη βιαστική εγκατάλειψη του οικισμού. Ειδικότερα, οι κάτοικοι του οικισμού φαίνεται πως καθώς εγκατέλειπαν τον οικισμό, έκρυψαν τα προαναφερόμενα αντικείμενα για να τα βρουν όταν θα επέστρεφαν. Τα ευρήματα από τον Κοκκινόκρεμο βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου και στο Επαρχιακό Μουσείο Λάρνακας.
Την Εποχή του Σιδήρου που ιδρύονται πόλεις- βασίλεια, η περιοχή της Πύλας κατείχε σημαντική θέση. Αυτό άλλωστε μαρτυρούν νεκροταφεία, οικισμοί και ιερά αυτής της περιόδου. Όπως διευκρινίζεται στη μελέτη, δεν είναι γνωστό σε ποιο βασίλειο άνηκε η περιοχή. Παρόλα αυτά επειδή η περιοχή γειτνιάζει με το Κίτιο, πιθανότατα να άνηκε σ’ αυτό το βασιλικό κέντρο. Αναφέρεται μάλιστα στη μελέτη πως από το όνομα του χωριού μαρτυρείται ότι το χωριό υπήρξε η πύλη επικοινωνίας ανάμεσα στη Μεσαορία και το βασίλειο της Σαλαμίνας.
Της κυπροκλασικής περιόδου είναι ο «βασιλικός» τάφος, ένα εντυπωσιακό κτίσμα, που ήρθε στο φως το 1934, μετά από ανασκαφή του Πορφύριου Δίκαιου. Ο τάφος αυτός βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του χωριού και παρόλο που συλήθηκε εντούτοις παραμένει ένα από τα αξιοπρόσεκτα μνημεία της περιοχής. Τα μέρη του τάφου είναι: ένας μακρύς διάδρομος με σκαλοπάτια, ένας κεντρικός θάλαμος και τρεις πλευρικοί θάλαμοι. Επίσης, στον τάφο και συγκεκριμένα στη θύρα που οδηγεί στο θάλαμο της ανατολικής πλευράς υπάρχουν τρεις ένθετες ανάγλυφες παραστάσεις γοργόνας και δυο φτερωτών σφιγγών, οι οποίες τοποθετήθηκαν με σκοπό να αποτρέπουν τους τυμβωρύχους. Σήμερα, τα ανάγλυφα βρίσκονται στο Κυπριακό Μουσείο και στον τάφο έχουν τοποθετηθεί αντίγραφά τους. Ο τάφος αυτός, σύμφωνα πάντα με την προαναφερόμενη μελέτη, ανήκε πιθανότατα σε κάποια ξεχωριστή οικογένεια της περιοχής ίσως και σε κάποιο τοπικό άρχοντα.
Στα νοτιοανατολικά του χωριού και συγκεκριμένα στην περιοχή Σταυρός, το 1868 ο Robert Hamilton Lang έκανε ανασκαφή και ανακάλυψε ένα ιερό τωναρχαϊκών, κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, το οποίο ήταν κατεστραμμένο και λεηλατημένο. Βρέθηκαν όμως πολλά αναθήματα, από τα οποία τα περισσότερα ήταν αγάλματα από ασβεστόλιθο και πήλινα ειδώλια, αλλά και επιγραφές, οι οποίες αναφέρονταν στο θεό Απόλλωνα με το επίθετο «Μαγείριο». Ανάμεσα στα αγάλματα που ανεβρέθηκαν στο ιερό ήταν και μερικά που ανήκαν στη θεά Άρτεμη, αδερφή του θεού Απόλλωνα, γεγονός που φανερώνει πως σ’ αυτό το ιερό λατρευόταν μαζί με το θεό Απόλλωνα και αδερφή του. Αξιοσημείωτο είναι πως τα ευρήματα από την ανασκαφή του Lang δόθηκαν σε μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής. Για παράδειγμα, στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης βρίσκεται ένα από τα επιβλητικά αγάλματα αυτής της ανασκαφής και συγκεκριμένα ένα άγαλμα γενειοφόρου άντρα, ύψους 2 μέτρων, που φέρει στεφάνι από φύλλα στο κεφάλι και φορά ιμάτιο. Από το άγαλμα αυτό δεν σώζεται το κάτω μέρος των ποδιών.
Τέλος, η περιοχή της Πύλας εξακολουθεί και τα χρόνια της ύστερης αρχαιότηταςνα είναι μια σημαντική περιοχή. Κατά τη διάρκεια των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, σύμφωνα με επιγραφές και άλλα αρχαιολογικά κατάλοιπα, υπήρχαν στην ακτή οικισμοί, νεκροταφεία και ιερά.
Πηγή:
*Αρχείο Κοινοτικού Συμβουλίου Πύλας |
