Ιστορία

Περιδιαβαίνοντας στην Πύλα, θα δείτε αξιόλογους αρχαιολογικούς χώρους, ένα μεσαιωνικό πύργο, το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, το τουρκοκυπριακό τέμενος, το Πολιτιστικό Κέντρο, τον παλαιό Αστυνομικό Σταθμό αλλά και μια όμορφη, οργανωμένη παραλία. Ας γνωρίσουμε, όμως, καλύτερα το χωριό…

Ιστορικά στοιχεία
Η περιοχή του χωριού φαίνεται πως κατοικήθηκε από την αρχαιότητα, την Πρώιμη-Μέση Εποχή του Χαλκού (2400-1700 π. Χ). Αυτό άλλωστε μαρτυρούν οι αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στην περιοχή. Περισσότερα: Αρχαιότητες

Το χωριό υφίστατο και κατά τα μεσαιωνικά χρόνια. Σύμφωνα με τον ντε Μας Λατρί, το χωριό υπήρξε αρχικά ιδιωτικό φέουδο ενώ αργότερα έγινε βασιλικό κτήμα. Συγκεκριμένα, όπως διασώζει η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τον 14ο αιώνα όταν ήταν ιδιωτικό φέουδο άνηκε στον Jean de Brie, πρίγκιπα της Γαλιλαίας ενώ αργότερα στη μεσαιωνική οικογένεια de Giblet. 

Την ίδια εποχή, τα μεσαιωνικά δηλαδή χρόνια, κατασκευάστηκε ένας πύργος, ο οποίος είχε κρεμαστή γέφυρα ή ξύλινη σκάλα. Ακόμη και σήμερα το μεσαιωνικό αυτό χτίσμα στέκεται όρθιο.  Ο πύργος της Πύλας μαζί με τους άλλους πύργους – παρατηρητήρια του κόλπου της Λάρνακας φρουρούσαν την περιοχή. Το 1425 όταν, σύμφωνα με τον Λεόντιο Μαχαιρά, εισέβαλαν οι Σαρακηνοί στην περιοχή, δεν επιτέθηκαν στην Πύλα, αλλά σε γειτονικά χωριά. 

Όπως προαναφέρθηκε, το χωριό αποτέλεσε και βασιλική ιδιοκτησία. Αυτό συνέβηκε κατά τη φραγκοκρατία. Αργότερα και συγκεκριμένα κατά την περίοδο της βενετοκρατίας, αποτέλεσε κρατική ιδιοκτησία και κατασχέθηκε από τους Τούρκους το 1570-71. Εκείνη την εποχή φτάνουν και εγκαθίστανται στο χωριό Τούρκοι, οι οποίοι, όπως εξηγεί η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, δεν κατάφεραν να εκτοπίσουν τους έλληνες κάτοικους όπως έγινε σε άλλα χωριά. Έτσι το χωριό έγινε και παρέμεινε μεικτό ακόμα και μετά την τουρκική εισβολή.

Ονομασία 
Το όνομα του χωριού συνδέεται μάλλον με τη λέξη «πύλη», λόγω της τοποθεσίας του. Το χωριό αποτελεί την πύλη που οδηγεί στην πεδιάδα της Μεσαορίας.  Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την εξήγηση το χωριό οφείλει το όνομά του στην τοπογραφία του.

Υπάρχει όμως και μια εκδοχή, η οποία αναφέρει πως η ονομασία του χωριού δεν σχετίζεται με την τοπογραφία του αλλά με τον αποικισμό του νησιού από τους Αχαιούς. Η ονομασία του χωριού, όπως εξηγεί η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια  παραπέμπει σε αρχαία ελληνικά τοπωνύμια, όπως την αρχαία πόλη Πύλο. Η προαναφερόμενη άποψη ενισχύεται από το γεγονός ότι η  αρχαιολογική σκαπάνη έχει αποδείξει πως υπήρχε αρχαίος οικισμός την εποχή του αποικισμού.

Είναι επίσης πιθανόν η αρχική ονομασία του χωριού να ήταν στον πληθυντικό, όπως και άλλα αρχαιολογικά τοπωνύμια, και συγκεκριμένα «Πύλαι».  Σε μεσαιωνικές πηγές, το χωριό αναφέρεται  Pila ή Pilla αλλά και Les Piles.  Σε μεσαιωνικούς χάρτες και κείμενα, όπως οι Ασσίζες, αλλά και στο κείμενο του ντε Μας Λατρί, το χωριό είναι σημειωμένο ως Pila.

Πληθυσμός

Η Πύλα είναι ένα χωριό όπου, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, κατοικούν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι.  Πιο κάτω παρουσιάζεται η πληθυσμιακή πορεία της Πύλας από το 1881 έως και το 2001.  Μελετώντας τον πιο κάτω πίνακα,  παρατηρεί κανείς πως από το 1881 έως και το 1973 αλλά και από το 1976 έως και το 2001 σημειώνεται συνεχής πληθυσμιακή αύξηση. Σύμφωνα με τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, το 1946 από τους 866 κατοίκους του χωριού, οι 598 ήταν Ελληνοκύπριοι και οι 268 Τουρκοκύπριοι, το 1960 από τους 961 κατοίκους, οι 618 ήταν Ελληνοκύπριοι και οι 343 ήταν Τουρκοκύπριοι και το 1973 από τους 1074, οι 586 ήταν Ελληνοκύπριοι και οι 488 ήταν Τουρκοκύπριοι. 

Πηγές:
Γιώργος Καρούζη, Περιδιαβάζοντας την Κύπρο Λάρνακα, Λευκωσία 2007, σ.51-52
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ.12, εκδόσεις Φιλόκυπρος, Λευκωσία 1987, σ.60- 62